Bolu'ya net bakış - Bolunet.com.tr

Günümüzün spor aktivitelerinin izleyenlerle buluşma noktasının başlangıcı, Antik çağlara dayanan stadyumlardır. Bundan yola çıkarak Antik dönemde spor ve bedensel eğitim ilk olarak kent meydanları olan agoralarda yapılıyordu ancak bedensel eğitime ilgi arttıkça ve sporlar geliştikçe agoralar yetersiz kalmış bu ihtiyaçları karşılamak için ayrı bir mekana ihtiyaç duyulmuş ve Gymnasion ve Stadyum gibi yapılar ortaya çıkmıştır. İlk zamanlarda stadyumlarda sadece koşu yarışları yapılmaktaydı. Sonraları uzun atlama, disk ve cirit atma gibi atletik oyunlar da yer almaya başlamıştır. Konum olarak stadyumlar genellikle antik kentlerin bir ucunda veya dışında konumlanmakta ve çoğu zamanda yanında gymnasion bulunmakta, Kent merkezinde yer alması pek olası değildi.

Anadolu’daki antik stadyum örneklerine Ege ve Akdeniz Bölgesinde yoğunlukta olduğunu görüyoruz. Bunlardan bazıları çok iyi korunmuş durumdadır; Aphrodisias, Perge, Saittai gibi. Bazıları da çok tahrip olmuşlardır; Tralleis, Smyrna gibi. Bazılarının varlığı ise ancak kitabelerden, gezginlerin notlarından bilinmektedir; Myndos gibi. Bazı yapıların ise stadyum olabileceği tartışmalıdır, tahmine dayanmaktadır; Pitane, Rhodiapolis gibi. Anadolu da tam olarak 32 adet antik stadyum bulunmaktadır. Bunlardan bazıları; Pitane, Didyma, Ephesos, Magnesia, Miletos, Priene, Smyrna, Aphrodisias, Kedrai, Labranda, Myndos, Theangela, Anazarba, Seleukeia, Blaundos, Nysa, Saittai, Sardeis, Tralleis, Arykanda, Kadyanda, Letoon, Rhodiapolis, Tlos, Pergamon, Aspendos, Sillyon, Perge, Aizanoi, Kibyra, Laodikeia, Selge.

Romalıların spor kültürü Yunanistanlılardan farklıydı. Sağlıklı olmak veya eğlenmek için idman yapmak gerekliydi ve bu dönemde, özellikle de İmparatorluğun batı bölgelerinde bedensel eğitim için yüzme tesisleri ve termal tesisler kullanılmıştır. Ancak Yunanistanlılarda olduğu gibi sportif başarı elde etmek için zamanın çoğunu spora ayırmak, antrenör tutmak vs. gereksiz olarak görülmüştür. Roma döneminde spordan çok, eğlence önemliydi ve bu dönemde daha çok, gladyatör ve hayvan dövüşleri ve at ve araba yarışları düzenlenmiştir. MS 2. yüzyılda Roma İmparatorluğu kentlerinden olan Klaudiopolis’te Romalılaşma süreciyle birlikte imar faaliyetleri başlamıştır. Bolu'da Roma imparatoru Hadrianus tarafından 117-138 yıllarında çeşitli imar faaliyetleri; Hisar Tepe’nin güney yamacında bulunan stadyum kalıntısı, Fırka Tepe’nin güney eteklerindeki tiyatro kalıntıları ve Karga Tepe’deki heykeller yer almaktadır. 2008 yılında Bolu Müzesi başkanlığında gerçekleştirilen kurtarma kazısı sonuçlarına göre; 5 adet oturma sırası ortaya çıkartılmıştır. Uzun bölümü 93,20 metre olan ve doğu-batı yönünde uzanan yapının stadyum kalıntısı olduğu anlaşılmıştır. Günümüze ulaşan en korunmuş bölümünde 14 adet basamak bulunan stadyumun kuzey tarafındaki en üst oturma sırası 23.98 metre uzunluğundadır. 2. oturma sırası 36.80 metre, 3. oturma sırası 39.86 metre, 4. oturma sırası 45.88 metre ve 5. oturma sırası da 77.25 metre uzunluğa sahiptir. Seyirci bölümü ile koşu pisti bölümünü ayıran ve ön yüzünde kitabe levhalarının yer aldığı bölümün uzunluğu ise 93.20 metredir. Doğu-batı doğrultusunda uzanan oturma sıraları 0.39–0.40 metre yüksekliğinde, 0.73–0.74 metre derinliğindedir. Oturma sıraları kuzey-güney doğrultusunda inen basamak bölümleri ile 15 adet keilelere ayrılmaktadır (Güneş, 2009: 160-161). Kurtarma kazıları sonucunda söz konusu mimari kalıntının Klaudiopolis Antik Kenti’ne ait stadyum yapısını olduğunu ortaya koyan en önemli kanıt, stadyumun seyirci bölümüyle koşu pisti arasında kalan ve yapının tam ortasına denk gelen Balustrat bölümündeki yazıtlı levha kısmıdır. 4 levhadan oluşan yazıt, stadyumun inşa kitabesidir. Stadyumda bulunan Yazıtta, stadyum İmparator Hadrianus ve Klaudiopolis kentinin demosuna adanmıştır. Ayrıca stadyumu yaptıranların Domitius Ponticus Iulianus ve kızları Klaudia Prokla ve Ailius Plotius Iulianus olduğu yer almaktadır. Bu kültür varlığımızla ilgili daha detaylı bilgilere Klaudiopolis Antik Kenti Stadyumu Güzin Bilir,Aysun Tuna’nın Abant Sosyal Bilimler Dergisi’nde yayımlanan çalışmasından okuyabilir ve Bolu Müzesini ziyaret edebilirsiniz.

Sporla kalın..